راه‌کارهای آیت‌الله جوادی برای اسلامی شدن دانشگاهها در کتاب «منزلت عقل در هندسه معرفت دینی»
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، علم تجربی موجود معیوب است، زیرا در سیری افقی به راه خود ادامه می دهد، نه برای علم و طبیعت مبدئی می بیند و نه غایت و فرجامی برای آن در نظر می گیرد و نه دانشی که خود دارد را عطای خدا و موهبت الهی می یابد.
کتاب «منزلت عقل در هندسه معرفت دینی» علی رغم عنوان پیچیده و ثقیلی که دارد به تبیین ارتباط علم و دین و به خصوص ارتباط علوم دانشگاهی و مفاهیم دینی می پردازد و پاسخی مناسب به این سوال می‌دهد که آیا اصولاً علم غیر اسلامی داریم یا نه؟ در ادامه، حضرت آیت‌الله جوادی با توجه به مسائل فوق، به مسأله مهم و ارزشمند اسلامی شدن دانشگاه ها پرداخته و راه کارهایی برای این موضوع ارائه داده‌اند.
کتاب منزلت عقل در هندسه معرفت دینی دارای 2 بخش «منزلت عقل و آثار و نتایج هماهنگی و همتایی عقل و نقل» است.
بخش اول دارای 4 فصل «تحلیل مفاهیم پایه، شأن عقل در قلمرو دین، نسبت عقل و نقل در قرآن و تعارض عقل و نقل است.
فصل اول به مسائلی چون «مراد از دین، مراد از عقل و وحی و نقل» پرداخته و فصل دوم موضوعاتی چون «عقل و بعد هستی شناختی دین، عقول کامله و بعد هستی شناختی دین، عقل و بعد معرفت شناختی دین و محدودیتهای ادراکی عقل در حوزه دین» را بررسی می کند.
نویسنده در رابطه با مراد از دین آورده است: «دین مجموعه‌ای از عقاید، اخلاق، قوانین فقهی و حقوقی است که از ناحیه خداوند برای هدایت و رستگاری بشر تعیین شده است، پس دین، مصنوع و مجعول الهی است، به این معنا که قوانین فقهی و محتوای حقوقی آن را خداوند تشریع و جعل می‌کند، همان‌گونه که محتوای اخلاقی و اینکه چه اموری جزء اصول اعتقادی این مجموعه باشد نیز از طرف ذات اقدس الهی تعیین می‌گردد.»
بخش دوم این کتاب شامل «آثار و نتایج هماهنگی و همتایی عقل و نقل است که دارای 4 فصل «تعارض علم و دین، اسلامی کردن علوم و دانشگاهها، تأثیر همگانی عقل و نقل در قلمرو علوم اسلامی و مسئله تفکیک» است.
فصل اول موضوعاتی چون «فرضیه نه علم است و نه علمی، معنای حجیت علم، محدودیت قلمرو تجربه، تمایز تعارض با دین از محاربه با آن و نفی توازی علم و دین» را بررسی و فصل دوم این کتاب به راه حل اسلامی کردن دانشگاه می پردازد.
محدودیت قلمرو تجربه در این کتاب این‌گونه بیان شده است: «این مطلب که دانش متکی بر حس و تجربه اگر به سر حدّ اطمینان عقلایی رسید حجت شرعی است و می تواند در مواردی معارض با ادله ظنی نقلی قرار گیرد و حتی از باب تخصیص یا تقیید لبی بر ظاهر آنها مقدم شود، نباید این تصور را در پی داشته باشد که تجربه می‌تواند به طور نامحدودی در قلمرو معارف دینی حضور و تأثیر داشته باشد به گونه‌ای که دامنه امکان تعارض علم به معرفت دینی برخاسته از کتاب و سنت، به همه اقسام معارف دینی گسترش یابد.»
نویسنده در فصل سوم مطالبی را در رابطه با «تصحیح تبویب علم اصول، نسبت کلام و فلسفه با دین، قلمرو دین و مسئله خاتمیت» قلم زده و در فصل چهارم عناوین «مدعیات مکتب تفکیک، وحی ناب و خلوص فهم، اختلاف فهم در علوم نقلی، همگامی عقل و نقل، تفسیر، تطبیق و تأویل» را بررسی می‌کند.
در این کتاب در رابطه با وحی ناب و خلوص فهم می‌خوانیم: «اینکه وحی، حق محض و ناب و خالص و از هرگونه خطا و شک مصون است، امری برهانی و نیز اتفاقی و غیرقابل بحث است. این نکته نیز که علوم و معارف بشری در آمیخته با خطاست و حق محض نیست، جای تردید ندارد؛ اما سخن آن است که آنچه در دسترس بشر است الفاظ وحی است نه معانی آن، پس فهم بشر عادی از وحی به هر شکل که باشد، فهم ناب و حق محض نیست؛ گاه فهم و تفسیر بشر عادی به معنای واقعی وحی اصابه می‌کند و گاه ره به خطا می‌برد.»
گفتنی است، چاپ ششم کتاب «منزلت عقل در هندسه معرفت دینی» نوشته حضرت آیت‌الله جوادی آملی از سوی انتشارات اسراء در 256 صفحه و با شمارگان 2000 نسخه و به قیمت 9000 تومان منتشر شده است./992/پ202/ق
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.