گزارشی از تربیت مبلغان بین‌المللی در حوزه علمیه قم

به گزارش روابط عمومی جامعه المرتضی علیه السلام،حجة الاسلام والمسلمین زادهوش ریاست محترم جامعه المرتضی در یک مصاحبه ،گزارشی از تربیت مبلغان بین‌المللی در حوزه علمیه قم  را ارائه فرمودند،متن مصاحبه به شرح ذیل است:

در سند چشم­اندازی که برای این مرکز طراحی کرده­ایم مخاطب و اولویت اصلی در انتخاب مخاطب را غیرمسلمانان قرار داده­ایم. علت این انتخاب آن است که معمولا مبلغان ، شبکه های ماهواره ای و مراکز اسلامی تبلیغ خود را معطوف به مخاطبان مسلمان کرده اند و کمتر کسی به طور تخصصی برای غیرمسلمانان تبلیغ می کند.
خبرگزاری حوزه/ سختی­های فراوانی که بر سر راه داشته­اند آنها را از تلاش بازنداشته و اینک که به اینجا رسیده­اند، تنها هدف­شان برافراشتن پرچم اسلام و عبودیت ذات باری تعالی در سرتاسر جهان و افزودن منتظران منجی واقعی بوده و هست.
و این سختی­ها هنوز ادامه دارد ولی آنها هنوز از پا ننشسته­اند.

نخستین اولویت­شان برای تبلیغ، ­شهروندان غیرمسلمان و غیرایرانی است و در این راه طلابی را که به زبان­های مختلف آشنایند و یا به قولی مبلغ بالفعل­اند به یاری می­طلبند و برای آنان که نیازمند آموزش اند، برنامه­های آموزشی مدونی دارند.
تولید دانش و تبلیغ معارف اسلامی ، اعزام مبلغ بلند مدت و کوتاه مدت و ارتباط با گردشگران خارجی، حضور فعال در عرصه­های هنر و رسانه، انتشارات و فضای مجازی از دیگر فعالیت آنان است.

این­ها همه گوشه­ای از تلاش­های چندین ساله «جامعة المرتضی(ع)» است.

آنچه در پی می آید حاصل گفت و گوی خبرگزاری حوزه با حجة الاسلام و المسلمین احمد زادهوش مسئول این مرکز است:

وضعیت ما در تبلیغ خارج از کشور مطلوب نیست

متاسفانه مهندسی فرهنگی مشخص و عملکرد روشن و موثری در خصوص تبلیغات خارج از کشور در طول چند دهه گذشته نداشته­ایم. اقداماتی نیز که تاکنون صورت گرفته، ضعیف، پراکنده و بدون پیوستگی بوده است.
مهم­تر از همه اینکه، نهادهای متولی و مسئول همچون حوزه و ارگان­هایی که وظیفه تبلیغات خارج از کشور را برعهده داشتند؛ در این رابطه اقدام به نیروسازی نکردند. تشکیل دانشکده و یا مدارس تربیت مبلغِ خارج از کشور در طول این سال­ها از اموری بوده که به فراموشی سپرده شده است.

تاثیرگذاری مبلغان بین الملل چقدر است؟

کلا تعداد مبلغان ما به نسبت گستردگی نیاز و فراوانی عرصه های جهانی بسیار اندک است. از این تعداد گروهی از مبلغان ایرانی در مناطقی از جهان خوش درخشیده اند و منشا آثار و برکات فراوانی بوده اند. عهده­داران این ماموریت سنگین،­کسانی هستند که به صورت خودجوش و بدون گذراندن دوره مشخصی و بعضا فقط با آشنایی یک زبان خارجی و برخی حتی بدون تسلط به زبان خاصی، سال­های زیادی است در مراکز اسلامی خارج از کشور مستقر و یا در تردد می­باشند . ­اما از آنجا که ما مراکز اعزام متعددی داشته ایم ولی فاقد مراکز تربیتی و آموزشی بوده ایم، متاسفانه بسیاری از فعالان عرصه تبلیغ اطلاعات کافی در مورد ادیان و مذاهب ، فرهنگ ملل، دانش ارتباطات، روش های موثر تبلیغ و امثال آن را نداشته و تسلط کافی بر زبان­های خارجی را ندارند، چنین کسانی طبعا علیرغم صرف هزینه های کلان و تحمل غربت و سختی های زیاد کمتر تاثیرگذارند و حتی گاهی عملکرد آنان خنثی است.

نقطه شروع به کار جامعه المرتضی(ع)

براساس نیازهای بسیار جدی و دغدغه­ای که وجود داشت، همیشه به دنبال راهکار و اقدامی اساسی برای منظم کردن و جهت دادن به این حرکت مقدس بودیم.
سال 86 در “نشست تحول حوزه” که با حضور جمعی از نخبگان حوزه های علمیه در محضر مقام معظم رهبری برگزار شد؛ در کنار موضوعات متدد ، گلایه کم کاری متولیان امر در زمینه تبلیغ اسلامی خارج کشور را به محضر حضرت آقا گلایه کردم. مقام معظم رهبری نیز پس از توضیحات مفصل و تایید این کم کاری فرمودند، حال این گوی و این میدان شما بروید در قم مدرسه­­ای برای تبلیغ در دنیای خارج تاسیس کنید.

ما نیز با تجربه­ای پانزده ساله که در بخش آموزش­های زبان دفتر تبلیغات اصفهان کسب کرده بودیم، به همراه هشت ماه کار مطالعاتی با برخی از همراهان، برنامه­ای دو ساله برای تربیت مبلغ طراحی کردیم.

خروج از گمنامی

مرکز ایجاد شده نزد حوزویان شناخته شده نبود. از این رو دوره اول آموزشی طی تفاهم نامه­ای با دفتر تبلیغات و در مکانی مستقل برگزار شد.

در اولین دوره که دو سال و نیم به طول انجامید، 730نفر ثبت نام کردند که تحصیلات آنان در حد اتمام پایه ده و یا بالاتر و مسلط به زبان انگلیسی بودند و تعدادی نیز دانستن زبان های دیگر را اعلام کردند، از این بین، 35نفر طی برگزاری آزمون کتبی و مصاحبه و مراحل جذب پذیرش شدند.
استفاده از اساتید باتجربه، نظم حاکم بر دوره و محتوای مدون و دقیق؛ خروجی­های این دوره را تضمین کرد.

در پایان این دوره که تنها به زبان انگلیسی برگزار شده بود، هیچ مدرکی به فارغ التحصیلان اعطا نشد. هنوز هم دوره­هایمان رسمیت ندارد ولی دوستان به لحاظ محتوای غنی و نظم در برنامه­ها شرکت می کنند و تنها شهریه ای به ایشان پرداخت می­شود.

بعد از اتمام زمان مشارکت با دفتر تبلیغات، این مرکز مستقل و به نام “مرکز تربیت مبلغ و تبلیغ بین الملل” کار خود را ادامه داد.
تاکنون سه دوره تربیت مبلغ به زبان انگلیسی، یک دوره عربی، دو دوره چینی پذیرش کرده­ایم. و اکنون نیز با فراخوان جدید دوره های روسی، اسپانیایی و سواحلی به آن افزوده شده است.

سفرهای تمهیدی – تبلیغی

یکی از راهبردهایی که براساس تجربیات گذشته به کار گرفته­ایم اعزام افراد موفق در دوره­های آموزشی به یک سفر تمهیدی- تبلیغی به کشورهای هدف بوده است.

هدف از این سفرها شناسایی نقاط ضعف و قوت، آشنایی با محیط و تقویت زبان مبلغان است. مبلغان اعزامی در این سفرها می توانند در صورت تمایل و وجود زمینه های کافی اقدامات تبلیغی و فرهنگی انجام دهند ولی در دوره اول اعزام مبلغ ما به صورت رسمی نیست.

کشورهای تحت پوشش سفرهای تبلیغی

از میان دانش آموختگان دوره­های تبلیغی، حدود سی نفر را به سفر تمهیدی – تبلیغی به کشورهای لبنان، هند، افریقای جنوبی و سایر مناطق اعزام کرده­ایم. این سفرها در ایجاد انگیزه و شناخت ما نسبت به آنان و همچنین ظرفیت­سازی برای تبلیغات بعدی بسیار مفید بود.

حضور علمی در دانشگاه ها ی معتبر جهانی

با تدوین آیین نامه و تشکیل کارگروه ویژه این امکان برای برخی از دانش پژوهان جامعة المرتضی فراهم شد که با شناسایی کنفرانس های معتبر در مراکز علمی و تدوین و ارسال مقاله بتوانند با لباس کامل روحانیت شیعه در این مجامع حضور یابند و در قالب ارائه مقاله به رسالت اصلی خود عمل کنند.

در یکی دوسال گذشته مقالات تعدادی از مبلغان ما در دانشگاه های کشورهایی چون یونان، آلمان، ژاپن و لهستان و امریکا پذیرفته شد و تا کنون پنج نفر از آنان با حمایت این مرکز در کنفرانس های مربوطه حضور یافتند و مقالات خود را ارائه کردند.

عهده داران تبلیغ و گروه­های مخاطب

عهده­داران تبلیغ در این مرکز روحانیون و غیر روحانیونی هستند که سلامت اعتقادی، صلاحیت اخلاقی، دانش اسلامی کافی و توانمندی مهارتی آنان در یکی از عرصه­های تبلیغ احراز گردد.

در سند چشم­اندازی که برای این مرکز طراحی کرده­ایم، مخاطب و اولویت اصلی در انتخاب مخاطب را غیرمسلمانان قرار داده­ایم. علت این انتخاب آن است معمولا مبلغان ، شبکه های ماهواره ای و مراکز اسلامی تبلیغ خود را معطوف به مخاطبان مسلمان کرده اند و کمتر کسی به طور تخصصی برای غیرمسلمانان تبلیغ می‌کند.

از این رو ما وارد دایره غیرمسلمانانی همچون چینی زبانها شدیم که تقریبا هیچ سابقه­ای نداشت و در حال حاضر 35نفر برای زبان چینی در مرکز ما تحصیل می­کنند و امسال نیز تعدادی از آنان را به سفر تمهیدی خواهیم برد.

عرصه ­های عملیات تبلیغی

1. تبلیغ مجازی: راه اندازی سایت www.byislam.com حضور مبلغان در تالارهای گفتگو و شبکه­های اجتماعی، پاسخگویی به چند صد سوال به صورت آنلاین و آفلاین و تولید بانک­های اطلاعاتی از مخاطبین.

2. تولید حدود130برنامه سی­دقیقه ای به نام “قرآن و زندگی” با حضور دانش­آموختگان مستعد مرکز و ارسال صوت برنامه برای تعدادی از شبکه­های برون مرزی و برخی کشورها.

3. ارتباط با میهمانان و گردشگران خارجی.

4. تولید محتوی در زمینه ترجمه، تهیه و انتشار کتاب.

5. اعزام مبلغ به خارج از کشور.

استقبال از تورهای خارجی در قم و اصفهان

در مسجد امام اصفهان، محلی را برای استقرار مبلغان­مان دایر کردیم تا روزهایی که معمولا گردشگران خارجی حضور بیشتری دارند، نشست و گفتگوی آزادی با آنان داشته باشند که این اقدام معمولا با تبادل ایمیل و تلفن همراه بود و ارتباطات ادامه پیدا می کند و تابحال نیز موثر بوده است.

حضور مبلغان موسسه در کشورهای خارجی

فعلا به صورت اندک و در حد چند نفر اعزام داشته­ایم، ولی استقرار 14 یا 15نفر در کشورهای هدف را در برنامه­های امسال داریم،‌ الزامی در اینکه مبلغ حتما از دانش آموختگان دوره­های خودمان باشد، نیست. بلکه افرادی که توانمندند و حداقل­های لازم را برای تبلیغ خارج از کشور دارند پذیرش می­کنیم.

در حال حاضر در پنج گروه، زبان فرانسه، اسپانیولی، پرتغالی،روسی و کره­ای پذیرش کرده­ایم و برای این علاقمندان دوره­های آموزش تکمیلی و همچنین حمایت در عرصه­های تبلیغ را خواهیم داشت.

تغییر نام مرکز

نامی که برای مرکز انتخاب کرده بودیم کمی طولانی بود؛ از این رو امسال با مشورت شورای سیاست گذاری و برخی اعاظم حوزه اقدام به ثبت این مرکز در وزارت کشور با عنوان “جامعه المرتضی ع” نمودیم.
البته لازم به ذکر است که “جامعه المرتضی ع” کاملا به صورت مردم نهاد و البته تحت حمایت معنوی حوزه علمیه قم فعالیت می­کند.
افراد موثر در سیاست گذاری­های جامعة المرتضی(ع)

شورای سیاست گذاری مرکز علاوه بر بنده عبارت است از حجج اسلام آقایان علیزاده موسوی، سید محمود موسوی، سید محمد حجازی، نجف لک زایی و مجیدمشکی، حجت الله داودی.

میزان حمایت جامعة المرتضی از مبلغان در خارج از کشور

ما خودمان را متعهد می­کنیم مشکلاتی که قبل، بعد و حین سفر برای مبلغ پیش می­آید با نمایندگان جمهوری اسلامی در آن کشورها پیگیری کنیم. اما در مواردی که جمهوری اسلامی نماینده­ای در آن کشور ندارد، از همین جا وضعیت آنها را دنبال می­کنیم به این نحو افرادی را از مراکز­ اسلامی غیر ایرانی در آنجا به مبلغ­مان معرفی می­کنیم و در صورت بروز مشکلی، لحظه به لحظه پیگیری و حمایت می­کنیم. اما هنوز موفق نشده­ایم رسما برای این امور نامه نگاری کنیم.

وجه تمایز جامعة المرتضی (ع) از سایر مراکز اعزام مبلغ

وجه تمایز ما از سایر مراکز، در آموزش و نیروهای انسانی و مخاطبان است.
بیشتر مبلغان ما طلاب ایرانی هستند و این فصل ممیز ما با جامعه المصطفی ص است. ممکن است استثنا در جاهایی با هماهنگی آنها از طلاب خارجی نیز استفاده کنیم، ولی اولا و بالذات آموزش و مبلغان ما ناظر به طلاب ایرانی است. ضمنا در سازوکار تبلیغ هماهنگی های لازم با وزارت امور خارجه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، جامعه المصطفی (ص) و سایر نهادهای مربوطه انجام می پذیرد.

جایگاه اختصاصی مخاطبان نخبه در برنامه­های بلندمدت مرکز

مخاطبان نخبه فصل جدایی در سند چشم انداز آینده مرکز دارند و سعی می­کنیم در همه عرصه­های تبلیغی از تبلیغ مجازی گرفته تا حضوری، به مخاطبان نخبه توجه ویژه­ای داشته باشیم.
زیرا آنها هم دیرتر از بقیه از تبلیغات عمومی اغنا می­شوند و هم اینکه در صورت تاثیر پذیری، خود عامل اثرگذاری فراوانی بر مخاطبان­شان هستند.

وقتی نخبگان علمی، ورزشی، هنری و فعالان اجتماعی از مطلبی تاثیر بپذیرند، معمولا این مطلب بر روی آثار،گفته ها، مواضع، اشعار و نوشته­هایشان خودنمایی می­کند و تمام اینها در راستای اهدافی است که ما می­خواهیم.

تولید محصولات رسانه ­ای

نکته اولیه در تولیدات رسانه­ای تعامل با رسانه ­های رسمی و موافقت قبلی است و از سویی باید مصرف کننده را قبلا آماده کرده باشیم.

ولی برای شروع کار لازم بود توانمندی خود را ثابت کنیم. از همین رو با یکی از مدیران شبکه­های برون مرزی که در تمامی کارهای خود استاندارهای لازم را رعایت می­کرد قرارداد بسته و چند نمونه کار تولید شده را به شبکه­های رسمی فرستادیم که مورد تقدیر آنان قرار گرفت. و نتیجه آن تلاش­ها این شد که الان با استقبال خوبی از طرف صداوسیما مواجه شده­ایم.
البته تنها به این موارد اکتفا نکرده و صوت برنامه­های خود را برای “رادیو ندای اسلام” در افریقای جنوبی می­فرستیم و آنها نیز پخش می­کنند.

وضعیت فعلی جامعه المرتضی(ع)

در حال حاضر حدود 90نفر دانش­پژوه در مرکز ما مشغول به آموزش هستند و حدود سی نفر از گروه­های غیر از دانش­پژوهان خودمان، با ما همکاری دارند و در دوره های جدیدی که آزمون آنها در خرداد ماه امسال در مدرسه فیضیه برگزار شد حدود 140 نفر به دانش پژوهان جامعه المرتضی افزوده خواهد شد. اما این قدم کوچکی بوده که ما در طول این سه سال و نیم برداشتیم.
پیش بینی ما این است که تا پایان سال جاری گام بلندتری به جلو برداریم.

موقعیت فعلی مرکز “جامعه المرتضی” در خیابان بهار، مقابل هتل لاله، پلاک79 است. اما در تدارک مکان بهتری هستیم.

چشم انداز

“جامعه المرتضی” قصد دارد در افق چشم انداز 1404هجري شمسي، موثرترین مرجع علمی و عملی براي تبلیغ معارف اسلام ناب محمدي(صلوات الله عليه و آله) در عرصه­ی جهانی باشد و به مجموعه­اي پيشتاز در نوآوری و بکارگيري مهارت­هاي تخصصي، شيوه­ها و ابزارهای موثر تبليغ و پيشرو در ارايه الگوها و مهارت­هاي مديريت تبليغ، ارتقاء یابد.

بيانيه ارزش­ها

1- اعتقاد و التزام عملي به ثقلین و مباني فکري اسلام ناب محمدی(ص) که در مذهب جعفری(ع) تبلور یافته است.

2- نگرش هدايت گرایانه و آخرت گرايانه در تمامي فعاليت­ها به منظور زمينه­سازي ظهور حضرت حجة بن الحسن عسكري(عج الله تعالي فرجه الشريف) و هدف غايي قرب و رضاي خدا.

3- هم­راستايي فعاليت­ها و اهداف با چارچوب مباني فكري نظام جمهوري اسلامي ايران.

5- اعتقاد به آينده­نگري، تجربه آموزي، اثربخشي، كارايي و بهره­وري منابع، امكانات و فرصت­ها با ارتقاء سطح دانش، بينش و منش.

6- عنایت به کرامت انسانی و مبنا قرارگرفتن تقوا به عنوان معيار فضيلت الهي.

7- معتقد به بصيرت افزايي در راستاي زمينه سازي انقلاب جهاني براساس تفکرات حضرت امام خميني(رحمه الله) و مقام معظم رهبري(حفظه الله) و همچنين ميراث­داري انديشه بزرگان تشيع در پيوند با انقلاب، قانون اساسي و اصل ولايت فقيه.

8- معتقد به مديريت اسلامي و مفاهيمي همچون شايسته سالاري بر اساس تعهد وتخصص، مسئوليت پذيري، مشارکت جويي، نقد پذيري، صداقت و تقيد به اصول اخلاقي.

9- پيگير، پايدار و ساعي در تحصيل نتيجه­هاي مطلوب و اعتقاد به تكليف در وظايف و اينكه هدف وسيله را توجيه نمي­كند.

10- اعتقاد به اعتدال در امور فرهنگي، پرهيز از سياست­زدگي و بکاربستن علم و حلم در انجام وظايف.

12- معتقد به رسالت فرهنگي در ايجاد فرهنگ پویا و لزوم مقابله با فرهنگ مهاجم (بخصوص صهيونيزم، وهابيت و…) مبتني بر آموزه­هاي ديني و پژوهش­هاي کاربردي و واقع بينانه.

13- مفتخر به ارائه خدمات انسان دوستانه همراه با رعايت ادب و اخلاق اسلامي بالاخص امانت داري و حفاظت اموال، اسرار و حقوق مردم.

14 – معتقد به تصميمات و اقدامات دانش مدار و دانا محور با استفاده از علم و فناوري­هاي به روز و کارآمد و انعطاف پذيري، خلاقيت و نوآوري.

16 – معتقد به ارتقاي سرمايه اجتماعي و بسترسازي براي رشد، بالندگي و رستگاري كارگزاران مجموعه.

17- اعتقاد به شبکه سازی، تعاون و هم­افزایی.

راهبردها

راهبردهای آموزشی:

1) شناسايي و بهره­مندي از اساتید مجرب و خبرگان تعليم و تربيت مبلغ از سراسر دنيا.

2) شناسايي و بهره­مندي از اساتید و دانشجویانی که قصد ادامه تحصیل یا فعالیت­های علمی پژوهشی در خارج از کشور را دارند.

3) بهینه­یابی، برنامه­ریزی و بهبود در خصوص آموزش مهارت­هاي تبليغ.

4) پشتيباني و تسهيل در افزايش کمي و کيفي زبان­دانان حوزوي.

5) شناسايي و بهره­مندي از الگوها و تجربيات مبلغان موفق در عرصه جهاني.

6) رسمیت بخشی به دوره­های آموزشی از طریق اخذ مجوزهای لازم.

7) بهره­مندی از طلاب خارجی ساکن ایران جهت ارتقاء سطح کیفیت دوره­های آموزشی.

راهبردهای تولید محتوا:

1) شناسايي و مشارکت با کليه پايگاه­ها و منابع علمي مرتبط موجود در سراسر دنيا در راستاي توليد محتوا.

2) شناسایی ظرفیت­های حقوقی و قانونی عرصه­های تبلیغ در کشورهای هدف.

3) پایش مستمر تحولات، حوادث و جریان­های مرتبط با ماموریت­های “جامعه المرتضی” در کشورهای هدف و آینده پژوهی­های لازم.

4) آسیب شناسی تبلیغ دینی.

5) نیاز سنجی تبلیغ دینی در کشورهای هدف.

راهبردها تبلیغی:

1) شناسايي، ارتباط و تعامل با اشخاص، جريانها و مراکز تبليغي و علمي همسو در داخل و خارج از کشور.

2) بهره­مندي از عناصر غيرحوزوي و موثر در امر تبليغ.

3) شناسايي و تعامل با مراکز علمي با موضوعات ديني.

4) حضور علمي در همايش­ها و کنگره­هاي بين­المللي مرتبط.

5) برگزاري کارگاه­ها و دوره­هاي کوتاه مدت آشنايي با فرهنگ اسلامي ویژه­ی مخاطبین در کشورهای هدف.

6) ارتباط با موسسات داخلي فعال در عرصه گردشگری.

7) برگزاری سفرهای تمهیدی مبلغین تحت آموزش در “جامعه المرتضی” .

8) پایش مستمر، انجام مطالعات محیطی و رصد تحولات.

سیاست­ها:

1) پرهیز از موازی­کاری و ورود به حوزه­هایی که متولی خاص دارند مگر در مواقع اعلام نیاز.

2) پرهیز از ایجاد تنش و ورود به درگیری­های قومی، حزبی و قبیله­ای در کشورهای هدف.

3)تاکید بر رعایت وحدت امت اسلامی با بهره گیری از مشترکات.

4) تاکید بر ارتباط و تعامل سازنده و هم­افزا با اشخاص، گروه­ها، جریانات و مراکز همسو.

5) تاکید بر بهره گیری از هنر، روش­ها و ابزارهای نوین در امر تبلیغ.

6) توجه ویژه به نخبگان و اقشار ویژه و برنامه­ریزی خاص برای آنان.

7) رعایت اصل کیفیت و تقدم آن بر کمیت.

8) حفظ اصالت ­های حوزوی و زیّ طلبگی برای مبلغان طلبه